Jest to metoda, która służy do pobrania wymazu z tarczy i kanału szyjki macicy, a następnie oceny ryzyka zagrożenia rozwojem raka szyjki macicy i zmian śródnabłonkowych.
Cytologia może też dać informację na temat stanu zapalnego toczącego się w szyjce macicy oraz zmian hormonalnych związanych z wiekiem i fazą cyklu.
Głównym jednak zadaniem cytologii jest ocena zagrożenia rakiem szyjki macicy.
Jest to badanie przesiewowe, bardzo proste do wykonania i z reguły niebolesne.
Cytologię można wykonać w dowolnej fazie cyklu, należy tylko pamiętać, aby nie było to podczas miesiączki .
Do pobrania cytologii służą odpowiednie szczoteczki .
Cytologię należy wykonywać raz do roku pamiętając, że rak szyjki macicy to jeden z najczęściej pojawiających się nowotworów u kobiet.
Cytologię w ten sam sposób pobieramy w ciąży, używając do tego specjalnej szczoteczki, ponieważ szyjka macicy w ciąży jest bardziej podatna na krwawienia z uwagi na zmiany jakie zachodzą podczas ciąży.
Delikatne plamienie po pobraniu cytologi jest krótkotrwałe i nie stanowi problemu klinicznego.
Cytologia opisywana jest w systemie Bethesda, który mówi nam czy wymaz nadaje się do oceny i czy są zmiany związane z śródnabłonkową neoplazją lub rakiem szyjki macicy, czy też nie.
Wcześniej cytologia była podawana w systemie Papanicolaou, w którym wyróżnia się pięć grup cytologicznych opisywanych liczbami rzymskimi, gdzie grupa I i II są uznawane za prawidłowe.
Obecnie w opisach cytologii używane są obie klasyfikacje.